بیماری‌ها و عفونت‌های قارچی پوست: انواع و درمان

عفونت‌های قارچی پوست در اثر قارچ‌های مختلف ایجاد شده و یکی از عوامل رایج خارش پوست هستند. قارچ به کراتین مرده که پروتئین تشکیل دهنده‌ی پوست، مو و ناخن  است حمله کرده و در آنجا رشد می‌کند.

قارچ معمولا در قسمت‌های مرطوب بدن که محل برخورد دو پوست به یکدیگر است، مانند بین انگشتان پا، در قسمت تناسلی، و زیر سینه‌ها، ایجاد می‌شود. عفونت‌های قارچی رایج پوست توسط مخمرها یا درماتوفیت‌ها و تریکوفیتون ایجاد می‌شوند. بسیاری از این قارچ‌ها تنها در بیرونی‌ترین لایه‌ی پوست بیرونی (لایه شاخی) زندگی کرده و به لایه‌های عمیق‌تر نمی‌رود. افراد چاق بیشتر در معرض خطر ابتلا به این عفونت هستند زیرا چین‌های بیشتری دارند، مخصوصا اگر پوست درون چین‌ها تحریک و شکسته شود. افرادی که به بیماری دیابت مبتلا هستند نیز بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های قارچی هستند. وجود عفونت‌های قارچی در یک قسمت از بدن باعث ایجاد خارش در قسمت دیگر بدن که عفونی نشده، می‌گردد.

علل قارچ پوستی

افرادی که مبتلا به موارد زیر هستند بیشتر در معرض خطر ابتلا به قارچ پوستی قرار دارند:

• اضافه وزن
• پس از دوش گرفتن یا حمام پست خود را کاملا خشک نمی‌کنند.
• با انسان یا حیوان مبتلا به قارچ پوستی در تماس هستند.
• اشیاء آلوده، مانند لباس، حوله و لوازم رختخواب را لمس می‌کنند.
• با پاهای برهنه در جاهایی مثل استخر و حمام راه می‌روند.
• لباس‌های تنگ می‌پوشند که اجازه‌ی تبخیر عرق را نمی‌دهد.
• دیابت دارند.
• اخیرا دوره‌ای آنتی بیوتیک مصرف کرده‌اند.
• باردار هستند.
• سیستم ایمنی‌شان در اثر بیماری‌هایی مثل HIV یا ایدز ضعیف شده است.

علائم

علائم بیماری با توجه به محل عفونت در بدن متفاوت است اما بطور کلی شامل موارد زیر است:

• دانه‌ها
• تکه‌های قرمز یا بنفش (قسمت‌هایی که سطح پوستشان تغییر کرده)
• مواد سفید و برفکی روی سطح عفونی
• پوست پوست شدن یا ریختن پوست برفکی
• ایجاد ترک‌هایی روی پوست
• دردناکی
• التهاب پوست، که منجر به قرمزی می‌شود.
• ترشح یا آشکار شدن پوست سفید و نرم
• جوش‌های انگلی کرم رنگ در لبه‌های مناطق آسیب دیده (جوش‌های پر از چرک)
• زخم‌های قرمز و سفید در دهان، همانطور که در برفک دهان دیده می شود.
• خارش
• درد در قسمت‌های عفونی بدن (گوش، پا، ناخن، پوست سر و غیره)
• شکستن و از دست دادن موهای عفونی
• تخریب و تغییر رنگ انگشت و ناخن انگشت پا

انواع

پای قهرمان (تینا پدیس)

عفونت قارچی پوستی این نوع عفونت پوستی توسط قارچ‌هایی ایجاد می‌شود که در مناطق گرم و مرطوب پوست، مانند بین انگشتان پا، رشد می‌کنند. این عفونت باعث ایجاد خارش، قرمزی و پوسته‌پوسته شدن پوست می‌شود. همچنین، ممکن است کف پا خشک و زبر شود. در برخی موارد، تاول نیز ممکن است شکل گیرد.

هر فردی اگر با پاهای برهنه روی زمین مرطوب و آلوده مانند قسمت‌های اشتراکی حمام، سونا یا استخرهای شنا راه برود، ممکن است به عفونت قارچ پوستی پای قهرمان یا پای ورزشکار دچار شوید. اگر بیماران پس از لمس پاهایشان، دشتانشان را نشویند، این عفونت به تمام بدن سرایت می‌کند.

عفونت قارچی ناخن‌ (تینآ اونگوئیوم)

عفونت قارچ پوستی ناخن معمولا از لبه‌های ناخن شروع شده و کم کم پایین رفته و به انتهای ناخن می‌رسد. پیشرفت این نوع عفونت مدت زمان زیادی طول می‌کشد. این عفونت باعث می‌شود ناخن بی‌رنگ و شکننده شود. بافت‌های اطراف ناخن نیز ممکن است ضخیم‌تر شوند. در نهایت، ناخن آنقدر ضخیم می‌شود که پوشیدن کفش نیز دردناک می‌گردد. ممعمولا ناخن شست پا بیشتر از دیگر ناخن‌ها به این عفونت مبتلا می‌شود.

بیمارانی که عفونت پای قهرمان دارند، ممکن است به این عفونت نیز مبتلا شده و آنرا به دیگر ناخن‌هایشان نیز منتقل می‌کنند. این بیماران حتی ممکن است اگر ناخن‌هایشان ضعیف باشد، مثلا جراحتی داشته باشد، نیز به عفونت مبتلا شوند.

عفونت قارچی کرم حلقه‌دار

عفونت قارچ پوستی کرم حلقه‌دار، که به نام درماتوفیتوسیز یا تینا معروف است نوعی بیماری قارچی پوست می‌باشد. انتخاب نام “کرم حلقه‌دار” یک انتخاب غلط بوده است زیرا این عفونت توسط یک قارچ ایجاد می‌شود و نه یک کرم.

عفونت کرم حلقه‌دار می‌تواند هم بر انسان و هم بر حیوانات تاثیر گذارد. این قارچ در ابتدا با لکه‌های قرمز روی محل آسیب دیده شروع می‌شود و سپس به دیگر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد. این عفونت ممکن است در پوست سر، پاها، کشاله ران، ریش و دیگر قسمت‌ها ایجاد شود. این بیماری قارچی پوست معمولا در میان کودکانی گسترش می‌یابد که از وسایل مشترک و آلوده استفاده می‌کنند.

اینترتریگو

برخی از عفونت‌های قارچی پوست در اثر عفونت‌های مخمر ایجاد می‌شوند. اینترتریگو نوعی عفونت مخمر است که افراد چاق و افرادی که اضافه وزن دارند در قسمت‌های تا خورده‌ی پوست به این عفونت مبتلا می‌شوند. این عفونت اغلب در اثر مخمر کاندیدا آلبیکنس ایجاد می‌شود.اگر این عفونت در محلی باشد که پوست تا شده یا دو پوست به یکدیگر کشیده می‌شوند، ممکن است باعث پوست رفتگی شود. اگر بیماری به عفونت اینترتریگو مبتلا باشد، پوست او قرمز یا قهوه‌ای شده و اگر پوست بسیار مرطوب باشد، کم کم شکننده می‌شود.

پیتریازیس‌ تغییر دهنده‌ی رنگ (تینا ورسیکالر)

این بیماری در اثر نوعی مخمر به نام مالاسزیا به وجود می‌آید. این بیماری بسیار رایج است و معمولا مردان جوان به آن مبتلا می‌شوند. اگر فرد بیماری پیتریازیس‌ تغییردهنده‌ی رنگ داشته باشد، ممکن است لکه‌هایی زبر و کمی خارش‌دار و پوستی بی‌رنگ در پشت کمر و دیگر قسمت‌های بدنش ایجاد شوند. این لکه‌ها معمولا صورتی و قهوه‌ای هستند. اگر رنگ پوست فرد تیره باشد، رنگ آن روشن‌تر می‌شود.

عفونت برفکی (کاندیدا آلبیکنس)

عفونت برفکی یک قارچ پوستی رایج است که اغلب در دهان، معده، پوست و واژن (در خانم‌ها) وجود دارد. این قارچ پوستی معمولا مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما اگر شرایط لازم فراهم شود، این مخمر چندبرابر شده و باعث ایجاد علائم عفونت برفکی می‌شود. عفونت برفکی اغلب شبیه لکه‌های کوچک و سفید، یا قسمت‌هایی با پوست قرمز است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که:

• فرد لباس‌های تنگ بپوشد.
• هر روز شستشو نکند.
• آنتی بیوتیک مصرف کند.
• در اثر بارداری یا دیابت یا بیماری‌های دیگر، سیستم ایمنی به آن خوبی که انتظار می‌رود کار نکند.

تشخیص

اگر بیمار به پزشک مراجعه کند، پزشک در مورد علائم بیماری از او سوال کرده و او را معاینه می‌کند. همچنین ممکن است در مورد سوابق پزشکی بیمار نیز سوال کنند. پزشک معمولا با نگاه کردن به پوست و محل دانه‌ها پیش‌بینی می‌کند که فرد عفونت قارچی پوست دارد. اگر در یکی از قسممت‌های بدن که معمولا عفونت قارچی ایجاد می‌شود، علائمی مانند قرمزی، حساسیت یا دانه‌های زبر وجود داشته باشد، پزشک ممکن است به وجود عفونت قارچی شک کند. پزشک ممکن است لایه نازکی از پوست یا تکه‌ای از ناخن یا مو را به عنوان نمونه بردارد. پزشک این نمونه‌ها را برای آزمایش و تایید تشخیص به آزمایشگاه خواهد فرستاد.

درمان

فرد مبتلا به بیماری قارچی پوست باید پس از حمام یا دوش گرفتن قسمت‌های عفونی، مخصوصا چین و چروک‌های پوست را کاملا خشک کند. تمام افراد می‌توانند عامل انتقال نوعی عفونت قارچی به دیگران باشند. شستن لباس‌ها، ملافه و حوله‌ها برای رهایی از قارچ بسیار مهم است. پوشیدن لباس‌های نخی گشاد یا لباسهایی که جنس آنها به گونه‌ای است که رطوبت پوست را برطرف می‌کند می‌تواند برای بیماران بسیار مفید باشد. گاهی حتی اگر بنظر برسد که علائم بیماری کاملا برطرف شده‌اند، این علائم ممکن است دوباره برگردند. بسیار مهم است که درمان به مدت دو هفته پس از برطف شدن علائم ادامه یابد. درمورد عفونت ناخن انگشت پا ممکن است نیاز باشد که بیمار بمدت دو تا هشت هفته یا حتی یکسال و نیم از دارو استفاده کند. علاوه بر دارو، افراد ممکن است از اقدامات دیگری مانند استفاده از پودر یا پوشیدن کفش‌های جلو باز نیز برای خشک نگهداشتن محل استفاده کنند.

کرم‌ها

معمولا بیماران باید از آن دسته داروهای ضد قارچ که مستقیما بر روی پوست استعمال می‌شوند، استفاده کنند. داروهای متنوعی بصورت کرم‌ها، ژل‌ها، لوسیون‌ها، شامپوها، پمادها، شیاف‌ها و پودرها در دسترس هستند.

از کرم‌ها برای درمان عفونت‌های قارچ پوستی، ناخن‌ها و پوست سر استفاده می‌شود. گاهی اگر تاثیر دو دارو نیاز باشد، یک کرم ضد قارچ با دیگر کرم‌ها ترکیب می‌شود. بعنوان مثال، یک کرم ضد قارچ اغلب با یک کرم استروئیدی ملایم ترکیب می‌شود تا دانه‌های خاصی را درمان کند. کرم ضد قارچ عفونت را از بین برده و کرم استروئیدی ملایم التهاب ناشی از عفونت را کاهش می‌دهد.

داروها

اگر بیماران دانه‌هایی روی پوست دارند که قسمت وسیعی از پوست را در بر گرفته یا بر ناخن‌ها و پوست سر نیز اثر گذاشته، باید از قرص استفاده کند. همچنین اگر بیمار از داروهای موضعی استفاده کرد و نتیجه‌ای نداشت ممکن است پزشک برای او قرص‌ تجویز کند. گاهی قرص‌ها عوارض جانبی، مانند تحریک پوست و سردرد دارند. برای برخی از عفونت‌ها نیز پزشک کورتیکواستروئید تجویز می‌کند تا التهاب و خارش را کاهش دهد.

تزریق‌ها

از تزریق در مواردی استفاده می‌شود که بیمار عفونت قارچی شدیدی در داخل بدنش داشته باشد. انتخاب نوع تزریق به نوع قارچی که باعث عفونت شده بستگی دارد.