هر علامت، لکه یا خال که موقع تولد یا نزدیک به آن زمان روی پوست نوزاد وجود داشته باشد، لکه ماه گرفتگی است. ماه گرفتگی ناحیه‌ای از پوست است که رنگ متفاوتی دارد و می تواند قرمز، صورتی، آبی، قهوه ای روشن یا تیره و سیاه باشد. تقریبا همه افراد در زمان تولد، چنین لکه‌هایی را روی بدن یا صورت خود دارند. این لکه‌ها گاهی به زحمت قابل تشخیص هستند، اما در بعضی موارد تاثیر منفی زیادی در ظاهر فرد می گذارند؛ تا جایی که شخص احساس خجالت و کمبود اعتماد به‌نفس می‌کند. با وجود اینکه اکثر این ماه گرفتگی ها بی خطر هستند، اما برداشتن آن‌ها به لحاظ زیبایی قابل اجرا است. باید اضافه کرد که برخی لکه‌های مادرزادی، می‌توانند مربوط به شرایط پزشکی جدی و مهم باشند.
علل ایجاد ماه گرفتگی
اکثر ماه گرفتگی‌ها، احتمالا به دلیل جایگزینی معیوب سلول‌ها در زمان رشد جنین رخ می دهند. زمانی که این سلول‌ها شروع به تکثیر شدن می کنند، بافتی را با مشخصات سلولی خود تولید می کنند که در جایگاه درست و طبیعی خود قرار نگرفته است.
انواع ماه گرفتگی
لکه‌های مادرزادی، در دو دسته کلی جای می گیرند.
ماه گرفتگی عروقی
این لکه‌ها قرمز کم‌رنگ یا صورتی هستند و معمولا پشت گردن، روی پلک‌ها یا پیشانی پدیدار می‌شوند و اکثرا در سال‌های اولیه عمر کودک محو می‌شوند. هرچند در برخی مواقع تا بزرگسالی هم قابل مشاهده خواهند بود. این لکه های مادرزادی بی‌خطر هستند و نیازی به درمان ندارند. این لکه‌های قرمز حاصل ناهنجاری رگ‌های خونی هستند و زمانی ایجاد می‌شوند که رگ‌های نزدیک به پوست یا خیلی پهن باشند و یا تعدادشان زیاد باشد. این ماه گرفتگی‌ها می توانند وی‍ژگی‌های ظاهری بسیار متفاوتی داشته باشند.
غده خونرگی (همانژیوم)
همانژیوم‌ها ( غده یا خال مادرزادی خوش خیم که از شبکه فشرده‌ای از رگ‌های خونی تشکیل شده است.) می توانند هم روی پوست ( لایه بالایی) و هم در لایه های عمیق پوست، شکل بگیرند. همانژیوم‌های سطحی معمولا برجسته و قرمز رنگ هستند؛ به این دلیل که شبکه رگ‌های خونی به سطح پوست نزدیک است. در حالی که همانژیوم‌های عمیق به دلیل جایگیری رگ‌ها در لایه‌های زیرین پوست، رنگی متمایل به آبی دارند.
لکه‌های شرابی رنگ
همان‌طور که از اسم‌شان برمی آید، این ماه گرفتگی‌ها لکه‌های شرابی رنگی هستند که معمولا روی صورت، گردن، بازوها و پاها ایجاد می شوند. این ماه گرفتگی‌ها می‌توانند هر اندازه‌ای داشته باشند؛ و امکان دارد به تناسب سایز بدن رشد کنند و احتمال دارد در بزرگسالی تیره تر و ضخیم تر شده و بافتی زبر پیدا کنند. لکه های مادرزادی شرابی خود به خود از بین نمی‌روند و در برخی موارد با آب سیاه ( کوری تدریجی) و تشنج مغزی در ارتباط هستند. خصوصا اگر روی پیشانی، پلک‌ها یا دو طرف صورت باشند.
خال اوتا
خال اوتا لکه آبی و سیاهی است که بسیار شبیه لکه‌های شرابی می باشد. این مدل از لکه ها، معمولا از همان زمان تولد آشکار هستند. اما گاهی وقت‌ها در دوره بلوغ ایجاد می‌شوند. درست مثل لکه‌های شرابی، خال اوتا هم می تواند مربوط به مشکلات چشمی باشد.
ماه گرفتگی رنگ دانه‌ای
دومین دسته از ماه گرفتگی‌ها، لکه‌های رنگ دانه‌ای هستند. این لکه‌ها از تجمع ملانین مازاد ( عنصر تعیین کننده رنگ پوست) شکل می گیرند. این دسته هم، انواع مختلفی دارد.
لکه های شیر قهوه‌ای
لکه های شیر قهوه‌ای رنگی بین قهوه‌ای روشن تا تیره دارند و می‌توانند هر جای بدن پدیدار شوند. این لکه‌ها گاهی با افزایش سن، تکثیر می شوند. وجود بیش از یک لکه‌ی بزرگ‌تر از سکه معمولی در بدن شخص، می‌تواند نشانه‌ی بیماری جدی باشد. در این حالت شخص باید توسط گروهی از متخصصین پوست، معاینه گردد.
لکه‌های مغولی
لکه‌های مغولی معمولا روی پوست‌های تیره ایجاد می شوند. این ماه گرفتگی رنگی آبی و سیاه دارد؛ در قسمت‌های تحتانی و کپل‌ها دیده می‌شود و معمولا تا قبل از سن مدرسه، از بین می‌رود.
خال‌های گوشتی
خال‌های گوشتی ممکن است در زمان تولد وجود داشته باشند. آن‌ها همچنین ممکن است در سال‌های بعد روی پوست ظاهر شوند. این خال‌ها قهوه‌ای، سیاه یا قهوه‌ای مایل به زرد هستند و ممکن است برجسته یا صاف باشند. گاهی از میان آن‌ها مو هم رشد می‌کند. خال هایی که به صورت غیر معمول بزرگ هستند ( و با ریسک کمتری برای خال های کوچک تر)، در خطر تبدیل به تومور پوستی هستند و باید به صورت سالانه تحت نظر و معاینه متخصص پوست قرار بگیرند.
درمان
ماه گرفتگی‌های مادرزادی معمولا بی‌خطر محسوب می‌شوند؛ و ناهنجاری‌های پوستی هستند که در زمان تولد یا با فاصله کمی بعد از آن، ایجاد می‌شوند. بهترین راه درمان و از بین بردن ماه گرفتگی‌ها، لیزر است. نوع لیزر به کار رفته، بستگی به عروقی یا رنگ دانه‌ای بودن لکه دارد. درمان موفق تنها زمانی حاصل می‌شود که در مورد نوع لکه، تشخیص درستی انجام گرفته باشد. درصد بالایی از ماه گرفتگی‌ها خود به خود و بدون نیاز به درمان خاصی، از بین می‌روند. اما اگر این لکه‌ها مشکل سلامتی ایجاد کنند یا بیمار شدیدا میل به برداشتن آن‌ها داشته باشد، پزشک پیشنهاد درمان می‌دهد. در بسیاری از موارد، پزشک می‌تواند پیش‌بینی بسیار دقیقی از نحوه رشد یا محو شدن ماه گرفتگی پوست کودک ارائه دهد. انتخاب روش درمان به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ مانند محل قرارگیری لکه و شدت آن.
کورتیکواستروئیدها
می‌توان کورتیکواستروئیدها را به دو صورت تزریقی ( در محل همانژیوم) یا خوراکی، مصرف نمود. این داروها یا جلوی رشد ماه گرفتگی را می گیرند، یا آن را کوچک می‌کنند. اگر بیمار از کورتیکواستروئیدها پاسخ مناسب نگرفت، به جای آن می توان از اینترفرون آلفا۱۲ استفاده کرد.
لیزر
سیستم لیزر، اشعه‌های پرقدرتی ساتع می کند که باعث داغ و خرد شدن رنگ دانه‌های لایه‌های زیرین می‌شود، بدون آنکه به بافت سالم اطراف آن آسیب بزند. رنگ دانه‌های خرد شده توسط سیستم ایمنی بدن پاک و جمع‌آوری می‌شوند. یکی از روش‌های درمان دائمی ماه گرفتگی، استفاده از لیزر است. با وجود آنکه استفاده از روش‌های طبیعی هزینه ای ندارد، اما نتیجه آن تضمین نمی‌شود. درمان لیزری ممکن است به نظر سخت و شدید بیاید، اما در حقیقت بسیار کارآمد است. در این روش، از امواج کنترل شده نور که مناسب با رنگ ماه گرفتگی است، استفاده می‌کنند. این کار بسیار شبیه انتشار صوت در یک فرکانس خاص است. پس از چند جلسه درمان، لیرز رنگ لکه‌ها را می‌شکند و باعث می‌شود ماه گرفتگی محو شده و پوست هم‌رنگ بافت اطرافش بشود. این روش هیچ جای زخمی باقی نمی‌گذارد.درمان با لیزر کاملا بی‌خطر است، اما ممکن است درد و سوزش خفیفی ایجاد کند که البته قابل تحمل است. هرگاه لازم باشد، از قبل روی پوست پماد بی حسی می‌مالند تا شدت سوزش را کاهش دهد. تعداد جلسات درمان به اندازه و عمق ماه گرفتگی بستگی دارد.احتمال دارد درست پس از اولین جلسه، آثار درمان مشهود شود. اما در حالت کلی، لیرزدرمانی به ده جلسه ماهانه نیاز دارد. لیزردرمانی بی‌خطر است. عوارض جانبی آن به میزان انرژی به کار رفته بستگی دارد. ممکن است روی پوست به صورت موقت دانه‌های قرمزی ایجاد شود که پس از چند روز از بین می‌رود. اگر ماه گرفتگی از نوع عروقی باشد، ممکن است محل درمان پوسته پوسته بشود.
جراحی
اگر سایر روش‌های درمان اثربخش نبوده و ماه گرفتگی مشکل سلامتی ایجاد کند، پزشک ممکن است جراحی را پیشنهاد بدهد. این روش باید توسط جراح زیبایی که در زمینه برداشتن لکه‌های ماه گرفتگی تجربه دارد انجام شود؛ تا اثر زخم به جا مانده به حداقل برسد.پس از انجام این جراحی، پوست ارغوانی تیره می‌شود. این مساله کاملا عادی است و پس از ۷ تا ۱۰ روز هیچ اثری از آن باقی نخواهد ماند. البته، در صورتی که بیمار به دستورات متخصص عمل کند:
- ناحیه جراحی شده را نخراشید.
- به مدت طولانی زیر نور خورشید نمانید.
- پس از جراحی از هیچ گونه کرم، لوسیون یا مواد آرایشی استفاده نکنید.
- پس از چند هفته، از کرم ضدآفتاب استفاده کنید.
