اگزما، که به عنوان درماتیت آتوپیک نیز شناخته میشود، یک بیماری پوستی مزمن است که باعث قرمزی و خارش پوست میشود. این بیماری معمولاً در دوران کودکی، به ویژه در صورت وجود سابقه خانوادگی آتوپی (آسم، تب یونجه، ورم ملتحمه آلرژی غذایی)، تشکیل میشود. در این حالت، پوست قادر به حفظ رطوبت خود نیست و خشک، التهابی، خارشآور و اغلب عفونتی میشود. ترکیبی از عوامل مختلف باعث خشکی پوست میشود. آلرژیها که باعث فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی بدن میشوند و خشکی وراثتی پوست (اکزما ولگاریس) از مهمترین عوامل داخلی و خارجی در ابتلا به اگزما پوستی هستند. برای درمان این بیماری، لازم است با همکاری پزشک خود، عواملی که باعث تحریک و تشدید این عارضه میشوند، شناسایی و کاهش یابند. این عوامل در هر فرد ممکن است متفاوت باشند و نمیتوان برای همه افراد یک روش درمانی خاص تجویز کرد.
انواع دیگری از اگزما وجود دارد که باعث خارش و قرمزی پوست میشود و برخی از انواع آن نیز باعث ایجاد تاول روی پوست میشود. تشخیص صحیح نوع اگزما بسیار مهم است تا پزشک بهتر بتواند بیماری را کنترل و درمان کند. بهترین روش برای حصول اطمینان از وضعیت بیماری شما یا کودکتان، مراجعه به پزشک است. متخصصین کلینیک پوست و موی رازی بیماری شما را تشخیص داده و بهترین روش درمانی را به شما توصیه میکنند. شما میتوانید برای رزرو نوبت مشاوره با شمارههای ۰۲۱۸۸۳۳۴۰۲۹ – ۰۲۱۸۸۳۳۳۲۵۹ تماس حاصل فرمایید.
علائم
علامت اصلی این بیماری خارش است. وقتی که شما پوست خود را میخارانید ممکن است تغییرات زیادی روی پوست شما ظاهر شود. خارش شدید میتواند در خواب شما اخلال ایجاد کرده و باعث خستگی و تحریکپذیری شما شود.
علل
علل ابتلا به اگزمای پوستی یا درماتیت هنوز به طور کامل مشخص نشده است. معمولاً احتمال ابتلا به این بیماری در افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به آتوپیک دارند بیشتر بوده و همچنین عوامل ژنتیکی میتواند در ابتلا به این بیماری مؤثر باشد. در افراد مبتلا به اگزمای آتوپیک، عملکرد پوست به عنوان یک مانع در برابر محیط خارجی به درستی انجام نمیشود و در نتیجه پوست تحریکپذیر شده و عوامل آلرژیزا وارد پوست شده و باعث خشکی و التهاب آن میشوند. اگزمای آتوپیک واگیردار نیست.
عواملی که احتمال ابتلا به اگزما را افزایش میدهند
بسیاری از عوامل در محیط پیرامونی بیمار میتواند علائم بیماری را وخیمتر کند که برخی از آنها عبارتند از:
- گرما، گردوغبار و تماس مستقیم با مواد محرکی مانند صابون و مواد شوینده
- ناخوشی و بدحالی: برای مثال ممکن است سرماخوردگی باعث افزایش شدت اگزما شود.
- عفونتهای باکتریایی یا ویروسی ممکن است شدت اگزما را تشدید کنند. عفونتهای باکتریایی (معمولاً با گونهای به نام استافیلوکوک) باعث زرد شدن، التهاب و پوستهپوسته شدن پوست میشود و ممکن است نیاز به درمانهای آنتیبیوتیکی داشته باشد. عفونتهای ویروسی باعث ایجاد زخم سرد (ویروس هرپس سیمپلکس) شده که دردناک بوده (معمولاً خطرناک است) و باعث تشدید اگزما میشود و نیاز به درمان با قرصهای ضدویروسی دارد.
- خشکی پوست
- استرس
اگزمای آتوپیک چه شکلی دارد؟
اگزمای آتوپیک بر هر قسمتی از پوست مانند صورت اثر میگذارد اما قسمتهایی از بدن که بیشتر تحت تأثیر این عارضه قرار میگیرند آرنجها و زانوها و اطراف کمر و گردن (با یک الگوی خمشی) هستند. برخی ظواهر اگزمای آتوپیک شامل قسمتهای مجزا از هم روی پوست بوده که به اندازه یک سکه دچار التهاب میشوند (با یک الگوی قرص مانند) و تعداد زیادی تاول کوچک که روی فولیکولهای مو ایجاد میشوند (الگوی فولیکولار).
در صورتی که شما به اگزما مبتلا شدهاید احتمال اینکه پوست شما قرمز و خشک شده و علائم خراشیدگی (و خونریزی) روی آن ایجاد شود زیاد است. زمانی که اگزما بسیار فعال است (در زمان عود) ممکن است تاولهای آبکی روی دستها و پاهای شما ایجاد شود و قسمت مبتلا شده را مرطوب و خیس کند. قسمتهایی از پوست که مرتباً خارانده میشوند ممکن است ضخیم شده (تحت فرایندی که به آن به آن لایکنفیکیشن گفته میشود) و بسیار خارشی باشد.
تشخیص
تشخیص اگزما پوستی برای پزشک به طور کلی ساده است و با نگاه کردن به پوست میتوان آن را تشخیص داد. با این حال، در برخی موارد، الگوی اگزما در نوجوانان و بزرگسالان ممکن است متفاوت باشد و نیاز به کمک یک تخصصی در بیمارستان وجود داشته باشد. به طور عمومی، انجام آزمایش خون یا تست پوست لزومی ندارد. در موارد خاص، ممکن است نیاز به بررسی پوست باشد (با استفاده از مالش یک پنبه استریل روی پوست) تا عفونتهای باکتریایی یا ویروسی مورد ارزیابی قرار بگیرند.
درمان اگزما
آمادهسازی تار
جرمها و عصارههای قطران زغالسنگ غالباً برای کاهش میزان استروئیدهای مورد نیاز برای درمان درماتیت مزمن به کار برده میشوند. داروساز میتواند مایع شوینده کربنی ۱ تا ۵ درصد را به صورت کرم بسازد. ژل تار (ژل ایستر و پسوریژل) نیز قابل استفاده هستند اما این محصولات حاوی الکل بوده و ممکن است باعث سوزش پوست قرمز و ملتهب شوند.
استروئیدها
استروئیدهای موضعی که برای درمان اگزمای شدید به کار برده میشوند. این داروها به کاهش التهاب و خارش کمک میکنند. این داروها پس از استحمام باید فقط روی قسمت مبتلا به اگزما استعمال شوند. داروهای استروئیدی موضعی را نباید بیش از دو مرتبه در روز استفاده کرد.
پمادها یا کرمهای هیدروکورتیزونی برای درمان اگزمای پوستی در نوزادان و خردسالان یا بزرگسالان به کار برده میشوند. پمادهای استروئیدی موضعی قویتر نباید روی پوستهای نازک مانند پوست صورت، گردن، زیر بغل و کشاله ران مصرف شوند. دورههای درمانی کوتاه مدت با استفاده از پمادهای استروئیدی تحت نظر پزشک برای درمان اگزمای شدید در قسمتهای دیگر بدن مطمئن، بیخطر و مؤثر است. عوارض جانبی مصرف طولانی مدت پمادهای استروئیدی شامل نازک شدن پوست (آرتروفی)، تغییر در رنگ برخی از انواع پوستها و ایجاد جوش میشود.
کورتیکواستروئیدها
استروئیدهای خوراکی به دلیل عوارض جانبی خطرناکی که دارند باید کمتر مصرف شوند همچنین قطع مصرف این داروها باعث تشدید درماتیت میشود. در صورتی که برای درمان اگزمای شدید از این داروها استفاده شود باید مراقبتهای پوستی شدید برای جلوگیری از تشدید اگزما پس از قطع مصرف این داروها به کار برده شود.
آنتیهیستامینها
خارش غالباً بدترین علامت و نشانه اگزما است. با مصرف آنتیهیستامین میتوان آن را کاهش داد. آنتیهیستامین خارش را تسکین داده و اثر آرام بخشی دارد. این داروها باید چند هفته مصرف شده تا مؤثر واقع شوند زیرا خراشیدن پوست به دلیل خارش شدید ناشی از ابتلا به اگزما باعث کاهش روند بهبودی این عارضه میشود. کوتاه کردن ناخنها و استفاده از دستکشهای نخی در هنگام شب میتواند از خراشیدگی پوست پیشگیری کند. برای کودکان، جورابهای ساق بلند بهتر از دستکش است زیرا بیرون آوردن آنها از دست در هنگام دشوارتر از دستکش است. از مصرف آنتیهیستامینها موضعی مانند بنادریل باید اجتناب شود زیرا این داروها در درمان خارش ناشی از اگزما بیتأثیر بوده و ممکن است باعث ایجاد آلرژی شوند.
نور ماورا بنفش
نور ماورا بنفش میتواند در درمان اگزمای مزمن که با استفاده از روشهای درمانی دیگر بهبود نیافته است مؤثر واقع شود. درمان به وسیله اشعه ماورا بنفش باید سه مرتبه در هفته و تحت نظر پزشک متخصص انجام شود. به هر حال، از آفتابسوختگی یا قرار گرفتن در شرایط گرم و مرطوب که میتواند باعث افزایش خارش پوست شود باید اجتناب گردد. خطرات احتمالی ناشی از استفاده از اشعه ماوراءبنفش در بلند مدت شامل آفتابسوختگی و افزایش احتمال ابتلا سرطان پوست است.
مراقبتهای خانگی
پوست شما خشک میشود که علت آن کمبود چربی نیست بلکه به دلیل ناتوانی پوست در حفظ آب این اتفاق میافتد؛ بنابراین برای درمان خشکی پوست باید پوست با استفاده از کرمها و روغنهای حاوی مواد نگهدارنده آب مرطوب شود. ۱۵ تا ۲۰ دقیقه شناور کردن قسمتی از پوست که مبتلا به اگزما است در وان یا استفاده از دوش با آب ولرم میتواند در مرطوب کردن پوست مؤثر باشد. سپس آب اضافی را با استفاده از یک حوله نرم خشک کنید. از لیفهای زبر در هنگام استحمام استفاده نکنید و پوست را با ملایمت خشک کنید. بلافاصله پس از استحمام از کرمهای مرطوبکننده استفاده کنید. لوسیونهای مرطوبکننده حاوی آب بوده و خیلی مؤثر نیستند. استفاده از مرطوبکنندههایی که باعث احتباس رطوبت نمیشوند کمتر مؤثر است. بسیاری از بیماران از دو یا سه نوع مرطوبکننده در طول روز استفاده میکنند تا اثربخشی درمانی آنها افزایش یابد.
