جراحی پلک یا بلفاروپلاستی یک عمل جراحی سرپایی است که هدف آن اصلاح افتادگی پلکها از طریق برداشتن پوست اضافی اطراف چشمها است. جراحی پلک، در اصل یک جراحی زیبایی است که برای اصلاح عیوب، بدشکلیها و افتادگیهای پلکها انجام میشود. هر کسی تمایل دارد که چشمهایش ظاهر بینقصی داشته باشد، اما چنین خواستهای نیازمند تلاش و مراقبتهای زیادی است. بلفاروپلاستی هم به اشخاصی که سنشان بالا رفته است کمک میکند تا چشمهایشان بهترین ظاهر ممکن را داشته باشند. در عین حال، این درمان راه خیلی مؤثری برای بهبود عملکرد پلکها هم هست.
البته، جراحی پلک هم مثل سایر جراحیها با یک سری ریسکها همراه است که اگر شما هم قصد انجام این عمل را دارید حتماً باید از آنها مطلع باشید.
چرا به جراحی پلک نیاز پیدا میشود؟
بلفاروپلاستی برای درمان افتادگی یا پفکردگی پلکها انجام میشود. چنین مشکلاتی نه تنها باعث میشوند که شخص پیر و خسته به نظر برسد، بلکه دید او را هم مختل میکنند. در این عمل بافت اضافی پلک بالا یا پایین برداشته میشود تا دید بیمار بهبود یافته و چشمهای او ظاهر جذابی پیدا کنند. به علاوه، این عمل را میتوان همراه با عملهای دیگری مثل بالا بردن (لیفت) ابرو یا صورت انجام داد. در کل، از بلفاروپلاستی میتوان برای درمان یا رفع عارضههای زیر استفاده کرد:
- پفکردگی یا کیسههای زیر چشمها
- افتادگی یا پفکردگی خود پلکها
- پوست اضافی پلکهای پایین
- ناراحتی و سوزش ناشی از مالیده شدن چینهای اضافی پلک به قسمتهای دیگر پوست آن.
- وجود پوست اضافی در پلک بالا یا پایین که جلوی دید را میگیرد.
- افتادگی پلکهای پایین که باعث میشود سفیدی پایین مردمک بیشتر دیده شود.
- ناراحتی در ناحیه پیشانی به خاطر کشیدگی و استفاده بیش از حد از عضلات پلک.
جراحی پلک برای اشخاصی که به خاطر پفکردگی ناشی از اِدِم یا آلرژی چشمها دچار افتادگی پلک شدهاند هم درمان مؤثری است. البته، برخی اشخاص از این نوع جراحی فقط برای زیبایی استفاده میکنند.
بلفاروپلاستی چطور انجام میشود؟
بلفاروپلاستی یک عمل جراحی است که با ایجاد برشهایی در امتداد چینهای بیرونی پلک انجام میشود. این عمل معمولاً بین 1 تا 3 ساعت زمان میبرد. در اینجا، جراح یک برش بروی سطح پلک ایجاد کرده و چربی آن را برمیدارد. سپس، جراح با استفاده از یک منقبض کننده (retractor) کوچک بافت اضافی را کنار میزند تا بتواند جراحی را با سرعت و بدون هیچ مانعی انجام بدهد.
جراح، برای اینکه بافت سطح داخلی پلک بروی تخم چشم باقی بماند، از یک بخیه استفاده میکند. برای نگهداشتن چربی پلک هم از پنس (Forceps) و هموستات استفاده میشود. سپس چربی با استفاده از قیچی جراحی بریده میشود. برخی از جراحان با استفاده از لیزر دیاکسید کربن (CO2) سطح پوست را بازسازی کرده و هرگونه چروک باقیمانده در ناحیه پلک و ابرو را تا حد ممکن رفع میکنند تا عمل نتیجه بهتر و دقیقتری داشته باشد. نتیجه بلفاروپلاستی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- شرایط پوست
- سن بیمار
- فرسودگی و ساییدگی سطح پلکها
- وضعیت کلی بافتهای اطراف چشمها
بهبودی از جراحی پلک چقدر طول میکشد؟
سرعت و میزان بهبودی پس از جراحی پلک به شرایط هر بیمار خاص بستگی دارد. همچنین، یکی از انگیزههای اصلی بیماران در دوره بهبودی از این عمل، نگرانی درباره قابل رویت بودن صورت و چشمها است. به عبارت دیگر، همواره دیگران میتوانند صورت بیمار را ببینند و از این رو، هر کسی که بیمار را ملاقات میکند، به دنبال نشانههای بهبود یا تغییر در ظاهر او خواهد بود. این ممکن است باعث ایجاد احساس طولانی شدن دوره بهبودی بیش از حد برای بیمار شود. در ابتدا، ورم قابل توجهی در ناحیه پلکها دیده میشود، اما این وضعیت به سرعت تغییر میکند.
تغییر رنگ پلکها در روزهای اولیه پس از بلفاروپلاستی امری طبیعی است. دلیل اصلی این تغییر رنگ این است که پوست پلکها بسیار نازک است و حتی چند قطره خون کوچک در آن باعث ظاهر کبودی میشود. به همین دلیل، جراح از بیماران خود درخواست میکند که در صورت استفاده از داروهای رقیق کننده خون، چند روز قبل از عمل مصرف آنها را متوقف کنند. همچنین، بیحسی و خارش پس از جراحی پلک از عوارض شایع است. فرآیند کامل بهبودی پس از عمل جراحی پلک معمولاً یک تا دو هفته طول میکشد و نتیجه درمان را میتوان حدود 5 تا 6 هفته بعد مشاهده کرد.
بلفاروپلاستی چه عوارضی میتواند داشته باشد؟
بلفاروپلاستی هم مثل هر جراحی دیگری میتواند با ریسکها و عوارضی همراه باشد. پس بیمار حتماً قبل از عمل باید با جراح در مورد عوارض احتمالی آن صحبت کند تا بتواند تصمیم آگاهانهای در مورد درمان خود بگیرد. برخی از شایعترین عوارضی که ممکن است بعد از جراحی پلک بروز کنند (که البته فقط درصد خیلی کمی از بیماران دچار آنها میشوند) عبارتند از:
هماتوم
هماتوم عبارت است از تجمع خون در زیر پوست. این حالت میتواند بعد از جراحی پلک در اطراف چشم اتفاق بیفتد، هر چند که، ریسک بروز آن فقط حدود 1% است. به علاوه، جراح میتواند هماتوم را با استفاده از یک سرنگ یا از طریق یک برش کوچک، آن خون را تخلیه کند و اکثر بیماران به خوبی و بدون هرگونه عوارض بیشتری بهبود مییابند.
نامتقارن شدن چشمها
از آنجا که صورت انسانها متقارن نیست، یک نامتقارنی جزئی بعد از جراحی پلک طبیعی بوده و معمولاً قابل قبول است. اما نامتقارنیهای شدیدتری هم ممکن است بروز کند که میتواند نتیجه عدم توجه به افتادگی یکی از ابروها، برداشتن نامتقارن بافت در عمل لیفت پلک یا بهبود غیرطبیعی باشد که معمولاً منجر به نامتقارنیهای آزار دهنده میشوند. در صورت بروز نامتقارنیهای شدید، غالباً میتوان آنها را با یک عمل روتوش (touch-up) اصلاح کرد.
سندرم خشکی چشم
گاهی اوقات عمل بلفاروپلاستی میتواند باعث خشکی شدید و دردناک چشم در بیماران شود، خصوصاً اگر بیمار قبل از عمل به سندرم خشکی چشم مبتلا بوده باشد (چنین بیمارانی، غالباً در مقایسه با بیمارانی که قبل از عمل مبتلا به خشکی چشم نبودهاند، دوره خیلی طولانیتری از ناراحتی را تجربه میکنند). معمولاً سندرم خشکی چشم را میتوان با قطرههای اشک مصنوعی درمان کرد، اما اگر درد شدید بوده یا از بین نرفت، باید با جراح یا چشم پزشک در این مورد صحبت کرد.
ریزش اشک
ریزش اشک هم یکی دیگر از عوارض شایع در روزهای اول بعد از جراحی پلک است. بالا بردن پلک میتواند باعث شود که پلکهای بیمار موقع پلک زدن به طور کامل بسته نشود، یا حتی موقع خواب، چشم باز بماند، که در نتیجه، چشمها با تولید زیاد اشک به این حالت واکنش نشان میدهند. خوشبختانه، این وضعیت معمولاً موقتی بوده و بعد از چند ماه خودبخود به طور کامل رفع میشود. عموماً، این مشکل هم با قطرههای اشک مصنوعی رفع میشود؛ البته گاهی اوقات در کنار قطره، از ماساژ دیجیتال هم استفاده میشود. در موارد نادری هم ممکن است برای حل مشکل باز ماندن چشم، به جراحی اصلاحی نیاز پیدا شود.
عفونت
عفونت بعد از جراحی بلفاروپلاستی بسیار نادر بوده (به طوریکه در تنها 2 تا 9% از بیماران رخ میدهد) با این حال امکان بروز آن وجود دارد. اگر بعد از جراحی دچار قرمزی، ورم و درد شدید، با جراحتان تماس بگیرید؛ در اکثر موارد یک دوره مصرف آنتیبیوتیک عفونت را رفع میکند.
ایجاد اِسکار بیش از حد
ایجاد اسکار (یا جای زخم) هم یکی دیگر از عوارض شایع جراحی زیبایی پلک است. اگرچه هرگونه برشی بروی پوست باعث ایجاد اسکار میشود، اما بعضی از این اسکارها بیشتر از سایرین به چشم میآیند. بعد از جراحی پلک، و موقعی که بخیهها برداشته شدند، پزشک به شما پیشنهاد خواهد کرد که به محل برش کرم رفع اسکار یا ویتامین E بمالید تا جای زخم عملتان کمتر شود. اما اگر اسکار خیلی ضخیمی شکل بگیرد، پزشک از یک ژل اسکار قوی (تجویزی) برای جای زخمتان استفاده خواهد کرد.
اکثر بیماران این ژل را ترجیح داده و از نتیجه کار آن رضایت دارند. در مواردی که اسکار شدید است، عمل برداشتن اسکار انجام میشود، البته اکثر پزشکان ترجیح میدهند شش ماه و حتی یک سال بعد از جراحی اولیه صبر کنند و ببینند وضعیت پوست بیمار بعد از التیام کامل چطور است و اگر باز هم نیاز بود، جراحی رفع اسکار را انجام میدهند.
تاری دید
بیمار ممکن است بعد از جراحی دچار تاری دید شود. خصوصاً، طی چند روز اولیه بعد از جراحی پلک امکان دارد که کمی اختلال بینایی بروز کند. در برخی موارد هم بیماران بعد از بلفاروپلاستی پلک پایین دچار دوبینی میشوند. البته، این عوارض معمولاً کوتاه مدت بوده و خودبخود اصلاح میشوند.
بسته نشدن کامل پلکها
همانطور که بالاتر گفته شد، گاهی اوقات بعد از عمل پلک بالا، پلکهای بیمار کاملاً بسته نمیشوند که در اصطلاح پزشکی به آن لاگوفتالموس گفته میشود. این مشکل، وقتی در ابتدای دوره بهبودی رخ بدهد، معمولاً طی حدود یک سال خودبخود رفع میشود. بسته شدن کامل پلکها اهمیت زیادی برای بهداشت و سلامت چشم دارد. بنابراین، انجام اقدامات حفاظتی دیگری مثل حفظ رطوبت چشمها با استفاده از قطرهها و پمادهای مناسب، و استفاده از چشمبند هنگام خواب و غیره، برای کنترل این عارضه ضروری خواهد بود. اگر بسته نشدن کامل پلکها باعث مشکلاتی شود، بیمار باید تحت جراحی بازسازی (ترمیم) پلک قرار بگیرید.
افتادگی پلکهای پایین بعد از بلفاروپلاستی پایین
پلکهای پایین، در حالت عادی، برخلاف جهت جاذبه تا حدودی به صورت عمودی قرار میگیرند، که برای این کار به تکیهگاه کافی نیاز دارند. عوامل بسیاری در صاف باقی ماندن پلکهای پایین نقش دارند از جمله سن، تروما، جراحی و وضعیت ژنتیکی شخص. گاهی اوقات هم بیماران بعد از جراحی پلک دچار عارضهای به نام اکتروپیون میشوند که عبارت است از پایین کشیده شدن پلک پایین از جای طبیعیاش بروی تخم چشم. در خیلی از موارد، این عارضه موقتی بوده و با رفع پفکردگی چشم آن هم از بین میرود. اگر هم چنین نشد، بیمار باید برای کشیده و محکم شدن پلکش تحت اعمال جراحی دیگر قرار بگیرد.
نیاز به جراحی دیگر
هر موقع یک جراحی انجام میشود، احتمال این وجود دارد که بیمار برای به دست آوردن نتیجه مطلوب به یک جراحی روتوش یا اصلاحی هم نیاز داشته باشد. احتمال چنین حالتی برای جراحیهای بالا بردن پلک نادر است، اما بعید هم نیست. وقتی جراحی را یک جراح مجرب انجام بدهد احتمال چنین مشکلی کمتر از 1% است.
همانطور که قبلاً گفتیم، اینها عوارض اصلی بلفاروپلاستی هستند، که البته بروز آنها تقریباً بعید است، خصوصاً اگر جراحی توسط یک جراح زیبایی مجرب انجام شود. با این حال، حتماً باید قبل از عمل از وجود چنین عوارضی آگاهی داشته باشید؛ درمان سریع عوارض جزئی بهترین راه برای جلوگیری از تبدیل شدن آنها به عوارض جدیتری در آینده است.
اقدامات احتیاطی بعد از بلفاروپلاستی
بهبودی از بلفاروپلاستی معمولاً حدود دو هفته طول میکشد. خیلی مهم است که بیمار قبل از جراحی، علاوه بر صحبت درباره چگونگی انجام عمل در مورد طول دوره بهبودی هم از جراح سؤال کند. جراحی در بخشی از صورت انجام میشود که کاملاً جلوی دید است و برای همین بیماران مایلاند که هرچه زودتر بهبود پیدا کنند. ه علاوه، روی زخمهای پلک میبایست پماد چرب کننده مالیده شود تا رطوبت سطح پلک حفظ شده و ناراحتی هنگام پلک زدن کم شود. برای کاهش ورم از کمپرسهای سرد و برای خشکی چشم از قطرههای چشمی استفاده میشود.
توصیه میشود که بعد از عمل، بیمار از انجام فعالیتهایی که به چشم فشار میآورند خودداری کند. این فعالیتها عبارتند از استفاده از لنزهای تماسی، تماشای تلویزیون، مطالعه و استفاده از رایانه یا سایر وسایلی که چشم را خسته میکنند. بسته به سرعت بهبودی بیمار، بخیهها معمولاً بین دو تا هفت روز برداشته میشوند. توصیه میشود که بیماران تا چند هفته بعد از جراحی از عینک دودی استفاده کنند تا آفتاب باعث سوزش چشمهایشان نشود. توصیه دیگر این است که بیماران تا چند هفته بعد از جراحی زیاد چرت بزنند تا چشمها وقت کافی برای بهبودی داشته باشند. دوباره تأکید میکنیم که بعد از جراحی، برای اینکه بهترین نتیجه به دست بیاید، باید از وارد آوردن هرگونه فشاری به چشمها خودداری شود.
بلفاروپلاستی یک جراحی جزئی است؛ اما از آنجا که چشمها ظریفترین ارگانهای بدن هستند میبایست به شدت مراقب بود تا از بروز هرگونه عوارض بیشتری جلوگیری شود. بیماران باید در مورد اقدامات احتیاطی که میبایست بعد از عمل انجام دهند به طور کامل با جراح خود صحبت کرده و اگر هرگونه دارویی مصرف میکنند آن را به جراح اطلاع بدهند تا عوارض احتمالی ناشی تداخلات دارویی بررسی شود
