بیماری ویتیلیگو که برص یا پیسی نیز نامیده میشود به صورت تکههای سفید پوست میباشد که به علت از دست دادن ملانین، رنگدانهای است که موجب ایجاد رنگ در پوست میشود. ملانین توسط سلولهای خاصی به نام ملانوسیت تولید میشود. ملانوسیتها در افرادی که دچار ویتیلیگو هستند از بین میروند. دانشمندان هنوز در حال مطالعه کردن روی جزئیات برای درک چگونگی رخ دادن این بیماری هستند، اما شواهد نشان میدهند که بیماری لک و پیس یا برص یک اختلال خود ایمنی است، که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه هدف قرار داده میشود و موجب آسیب زدن به ملانوسیتها میگردد. پیسی میتواند تغییرات جزئی یا تغییرات گستردهای در پوست ایجاد کند. در برخی افراد این بیماری ممکن است به سختی قابل توجه باشد، در حالیکه در برخی بیماران کاملاً مشخص است. درمان برص با توجه به تعداد، محل و اندازه لکههای سفید انجام میشود. در برخی موارد، درمان ممکن است لازم نباشد و رنگ پوست بیمار بدون هیچگونه درمانی به حالت طبیعی باز میگردد.
انواع ویتیلیگو یا برص
ویتیلیگوی غیر سگمنتال، که پشت دست، بازوها، زانو، آرنج، پا و دهان را تحت تأثیر قرار میدهد.
ویتیلیگو یا پیسی سگمنتال که پایدارتر از ویتیلیگوی غیر سگمنتال است، اما سریعتر گسترش مییابد. معمولاً روی نواحی از پوست که به اعصاب متصل هستند، تاثیر میگذارد.
علائم
ویتیلیگو باعث ایجاد لکههای سفید پوست میشود که اغلب متقارن (مساوی) و با مرزهای تاریک یا قرمز هستند. لک و پیسها میتوانند در هر نقطه از بدن رخ دهند، اما مناطقی که بیشترین آسیب را میبینند شامل پشت دستها، صورت و نواحی هستند که دارای چین پوستی میباشند مانند زیر بغل و اندامهای تناسلی. وقوع بیماری برص در نواحی لبها و چشمها و قسمتهایی از بدن که دچار آفتاب سوختگی شدهاند، نیز رایج است. پیسی میتواند به صورت ناگهانی رخ دهد، به طوری که مناطق قابل توجه روی پوست ممکن است به سرعت در طول مراحل اولیه بیماری رنگدانهی خود را از دست بدهند، اما بعد از آن ممکن است گسترش این لکههای سفید پوست به طور ناگهانی برای ماهها یا سالها متوقف بماند.
تشخیص
لک و پیس یا برص یک الگوی تغییرات پوستی را ایجاد میکند که معمولاً توسط پزشک قابل تشخیص است. اگر تغییرات پوستی به صورت الگویی است که احتمال ابتلا به مشکلات دیگر را نشان میدهد، پزشک ممکن است بیوپسی پوست را جهت اطمینان از تشخیص خود انجام دهد. در بیوپسی یک قطعه کوچک از پوست به عنوان نمونه برداشته شده ودر آزمایشگاه بررسی میشود. بیوپسی معمولاً برای تشخیص ویتیلیگو لازم نیست.
درمان ویتیلیگو یا پیسی
داروهای خوراکی
داروهای خوراکی که سیستم ایمنی بدن را سرکوب میکنند، گاهی اوقات میتوانند رنگدانه های نرمال را به پوست بازگردانند. برای افرادی که قسمت های زیادی از پوست آن ها درگیر بیماری برص است، گاهی استروئیدهای خوراکی به جای استروئید های روی پوست استفاده میشوند. درمان ویتیلیگو با استروئیدهای خوراکی به دلیل بروز عوارض جانبی به ندرت تجویز می شود.
کرمهای ضد آفتاب
درمان ویتیلیگو دشوار است و پاسخ به درمان نیز در افراد مختلف متفاوت می باشد. مهمترین نکته در درمان حفاظت از نواحی دچار لک و پیس از خورشید است. در نواحیای از بدن که رنگدانه ندارند، آفتاب سوختگی به راحتی اتفاق میافتد. آفتاب سوختگی خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش میدهد. توصیه میشود لباسهای محافظت کننده از نور خورشید بپوشید و / یا کرم ضد آفتاب دارای فاکتور محافظت کننده از خورشید (SPF) حداقل ۳۰ را در مناطق آسیب دیده و دارای لک و پیس استفاده کنید.
درمانهای موضعی
کورتیکواستروئیدهای موضعی با برگرداندن رنگ پوست، یعنی رنگدانهها، عمل میکنند. درمان ویتیلیگو با کورتیکواستروئیدها به ویژه در ابتدای ابتلا به بیماری پیسی انجام می گیرد. برای کودکان، کورتیکواستروئید موضعی ملایم به صورت کرم / پماد تجویز میشود. ممکن است چند ماه طول بکشد تا نتایج حاصل از درمان با کورتیکواستروئیدهای موضعی مشاهده شود. کورتیکواستروئیدهای موضعی یک درمان مؤثر و آسان هستند، اما بیمار نیاز به مراقبت دقیق به دلیل احتمال بروز عوارض جانبی دارد. این عوارض جانبی شامل نازک شدن و ترک خورن (استریا) پوست و برخی موارد دیگر است. ایمونومدولاتورهای موضعی که حاوی پیمکرولیموس یا تاکرولیموس هستند، در صورتی که نواحی فاقد رنگدانه کوچک باشند، به ویژه در صورت و گردن، میتوانند برای درمان مفید باشند. عوارض جانبی ایمونومدولاتورهای موضعی کمتر از درمان با کورتیکواستروئید است.
درمان برص با اشعه B ماوراء بنفش
نور B اشعه ماوراء بنفش میتواند برای درمان برص در بسیاری از بیماران موثر باشد. درمان با نور B اشعه ماوراء بنفش از طریق طول موج خاصی از اشعه ماوراء بنفش صورت می گیرد. نیازی به استفاده از سورالن پیش از انجام درمان نیست، بنابراین این روند سادهتر و آسانتر میشود. درمان پیسی باید هر چند وقت یک بار و معمولاً سه بار در هفته به مدت حداقل شش ماه انجام شود. در خصوص عوارض جانبی باید به طور کامل با متخصص پوست صحبت کنید. عوارض جانبی درمان با اشعه ماوراء بنفش شامل خارش، درد و آفتاب سوختگی و همچنین افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست است.
لیزر
لیزر به صورت پرتوهای کنترل شده ی نور UVB با طول موج مشخصی است که به پوست تابیده می شوند. درمان برص با لیزر میتواند برای موارد خفیف بیماری ویتیلیگو مورد استفاده قرار گیرد و معمولاً همراه با داروهای موضعی انجام میشود.
دپیگمانتاسیون
برای افرادی که مبتلا به نوع شدید بیماری پیسی هستند، دپیگمانتاسیون میتواند رنگ پوست نرمال را از بین ببرد و رنگ پوست را یکنواخت و به رنگ سفید در آورد. این درمان به ندرت مورد استفاده قرار میگیرد، زیرا پوست بدون رنگدانه نسبت به نور آفتاب بسیار آسیب پذیر است. سفید کردن پوست روزانه تا ۱۲ ماه انجام می گردد. نتایج حاصل از دپیگمانتاسیون ممکن است دو یا سه ماه طول بکشد تا مشاهده شوند. رنگ پوست حدود ۹۵ درصد از مردم در طی ۱۲ ماه سفید می شود و پس از آن باید از قرار گرفتن در معرض آفتاب جلوگیری شود. عوارض جانبی شامل قرمزی، خشکی، خارش و سوختگی پوستبه ویژه در صورت ممکن است در ۵۰ درصد از کسانی که درمان میشوند، مشاهده گردند.
میکروپیگمانتاسیون
میکروپیگمانتاسیون یا خال کوبی روشی است که رنگدانه با استفاده از ابزار جراحی خاص روی پوست اعمال می شود. این درمان زمانی موثر است که بیماری پیسی در اطراف لبها و در افراد دارای پوست تیرهتر رخ دهد. مواردی وجود دارد که رنگ خال کوبی دقیقا با رنگ پوست مطابقت ندارد. رنگ تاتو نیز تمایل به محو شدن دارد و به رنگ قهوه ای نیستند.
پیوند پوست
در عمل پیوند پوست، پوست طبیعی از ناحیههایی که کمتر قابل مشاهده هستند برداشته می شوند و از این پوست برای جایگزینی لکه های سفید پوست در مناطقی که ظاهر آن برای افراد بیشتر مورد توجه است، استفاده میشود. پیوند پوست تنها در تعداد بسیار کمی از افراد مبتلا به بیماری برص مورد استفاده قرار میگیرد.
پیوند بلیستر
پیوند بلیستر یک روش جراحی است که جراح معمولاً با کمک عمل مکش، روی پوست دچار بیماری پیسی بلیستر ایجاد میکند. بخش بالایی بلیستر ها برداشته میشود و به ناحیه ای پیوند زده می شوند که در آن جا یک تکه هم اندازه ی بلیستر ایجاد شده است و در ناحیه ای که رنگدانه وجود ندارد، حذف می شوند. در روش پیوند بلیستر عوارض جانبی مانند خطر ایجاد زخم، ظاهر قلوه سنگ مانند (ناهموار در پوست) و عدم موفقیت در ایجاد رنگدانه مجدد وجود دارند. خطر ایجاد زخم با استفاده از روش پیوند بلیستر در مقایسه با سایر انواع پیوند پوست کمتر است.
مراقبتهای شخصی در افراد مبتلا به برص
بیماران مبتلا به ویتیلیگو، به ویژه افرادی که پوستی نازک دارند، باید قبل از خارج شدن از خانه و برای محافظت از نور خورشید از کرم ضد آفتاب با SPF حداقل ۳۰ استفاده کنند.
لک و پیس را میتوان با استفاده از لوازم آرایشی پوشاند و ظاهری نسبتا طبیعی را در پوست ایجاد کرد. از مواد آرایشی مخصوص برنزه کردن پوست (بدون نیاز به آفتاب) نیز میتوان برای پنهان کردن لک و پیس و ایجاد رنگ در مناطق آسیب دیده استفاده کرد. این رنگ از بین نخواهد رفت با این حال، هنگامی که سلولهای مرده ی پوست جایگزین میشوند، رنگ نیز به تدریج محو می گردد.