زونا یا بیماری شینگل تاول‌های کوچک پر از مایع مشابه آبله مرغان است. زونا ناشی از فعال شدن مجدد همان ویروس واریسلا-زوستر است که باعث ایجاد بیماری آبله مرغان می‌شود. این ویروس معمولاً برای مدت چند دهه در سیستم عصبی بدن نهفته باقی می‌ماند. هیچ کس نمی‌داند این ویروس چگونه ناگهان فعال می‌شود، اما ۱۰ تا ۲۰ درصد از کسانی که درکودکی به آبله مرغان مبتلا شده‌اند، روزی به بیماری زونا نیز مبتلا می‌شوند. خطر ابتلا با افزایش سن بیشتر می‌شود. از یک میلیون مورد بیماری که هر سال در ایالات متحده رخ می‌دهد، حدود نیمی از آن در افراد بالای ۶۰ است.
علائم زونا
زونا معمولاً با خارش، احساس سوزن سوزن شدن، یا یک درد شدیدآغاز می‌شود و معمولاً در پوست تنه یا صورت در یک طرف از بدن وجود دارد. چند روز بعد، راش‌های پوستی در امتداد منطقه آسیب دیده به صورت تاول‌های پر از مایع مشابه آبله مرغان که پس از آن خشک و پوسته پوسته می‌شوند، گسترش می‌یابند. در مراحل اولیه، این بیماری می‌تواند همراه با درد شدید بدون هر تاول باشد که در نتیجه اغلب با درد یک عضله‌ی کشیده شده و یا برخی از شرایط دردناک دیگر اشتباه تشخیص داده می‌شود. زونا معمولاً در طی سه تا پنج هفته بدن را درگیر می‌کند.
ممکن است ابتلا به این بیماری بیش از یک بار تنها در یک تا پنج درصد از بیماران و به طور معمول کسانی که سیستم ایمنی آن‌ها ضعیف است، اتفاق افتد. این موارد می‌توانند سال‌های زیادی بعد از اولین درگیری رخ دهند و تمایل به گسترش در نواحی متفاوت دیگری از بدن دارند. بسیاری از افرادی که چندین بار به زونا مبتلا می‌شوند، احتمالاً تجربه عفونت با ویروس مرتبط، که باعث ایجاد زخم‌هایی شبیه به زونا می‌شوند را دارند.
علل
زونا توسط ویروس واریسلا-زوستر ایجاد می‌شود، این ویروس متعلق به خانواده‌ی هرپس ویروس است که همچنین باعث ایجاد زخم‌های سرد و ضایعات تناسلی می‌گردد. بسیاری از این ویروس‌ها می‌توانند در جایگاه‌هایی واقع در سیستم عصبی نهفته باقی بمانند. اگر پاسخ ایمنی بدن قادر به نابودی کامل ویروس نباشد، در صورت وجود شرایط مناسب این ویروس می‌تواند از طریق اعصاب به سطح پوست برسد.
دلیل اصلی فعال شدن مجدد ویروس مشخص نیست، اما به احتمال زیاد، ضعف سیستم ایمنی بدن یکی از عوامل مستعد کننده ایجاد بیماری می‌باشد. زونا در افراد مسن (با افزایش سن سیستم ایمنی ضعیف‌تر می‌گردد) و در کسانی با سیستم ایمنی سرکوب شده، بسیار شایع‌تر است. افزایش استرس عاطفی یا فیزیکی نیز می‌تواند در افزایش بروز زونا نقش داشته باشد.
عوامل خطر
- (سن بالا، به خصوص داشتن سن بیش از ۶۰) کودکان و جوانان همچنین می‌توانند به شینگل مبتلا شوند اما این بیماری معمولاً در افراد جوان از شدت کمتری برخوردار بوده و درد و عوارض کمتری دارد.
- زونا در زنان شایع‌تر از مردان است (به ویژه در میان افراد مسن). دلیل این امر کاملاً مشخص نیست.
- داشتن سابقه یک بیماری که روی سیستم ایمنی بدن تأثیر می‌گذارد مانند ابتلا به اختلالات نئوپلاستیک، سرطان، لوسمی، لنفوم، یک اختلال خود ایمنی، HIV یا ویروس هرپس سیمپلکس. انجام عمل پیوند عضو نیز خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
- مصرف داروهایی که سیستم ایمنی بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند (داروهای سرکوب کننده‌ی سیستم ایمنی)
- داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به زونا
- احتمال ابتلا به زونا در دوران بارداری کم است، اما زمانی که گسترش یابد می‌تواند دردسرساز باشد. وزن کم نوزاد هنگام تولد یا تولد نوزاد زودرس در طی بارداری می‌تواند ناشی از بیماری شینگل باشد.
زونا چگونه در بدن پخش می‌شود؟
فرد باید در گذشته بیماری آبله مرغان داشته باشد تا به زونا مبتلا شود. زونا از فردی به فرد دیگر قابل انتقال نیست. هرچند، ویروسی که باعث ایجاد آبله مرغان و زونا می‌شود، می‌تواند از طریق تماس مستقیم با راش یک فرد مبتلا به زونای فعال به یک فرد که تا به حال هرگز آبله مرغان نگرفته یا علیه این بیماری واکسینه نشده انتقال یابد. فردی که این گونه در معرض بیماری قرار می‌گیرد به آبله مرغان مبتلا می‌شود نه زونا. این ویروس از طریق عطسه، سرفه و یا تماس معمولی منتشر نمی‌شود. فرد مبتلا به زونا قادر به انتقال بیماری در زمانی که راش در حالت تاول قرار دارد، می‌باشد. به محض این که راش تبدیل به پوسته شد، فرد دیگر ناقل بیماری نیست. شخص مبتلا تا پیش از ظاهر شدن تاول‌ها یا تا زمانی که درد پس از ناپدید شدن راش ادامه دارد، قادر به انتقال بیماری نیست.
تشخیص
اگر شما علائم و نشانه‌های زونا را در مراحل اولیه تشخیص دادید، در اسرع وقت با پزشک تماس بگیرید. درمان زودرس می‌تواند از شدت علائم کم کند و خطر عوارض را کم نماید.
آزمایش‌ها معمولاً برای تشخیص زونا مورد نیاز نیستند، زیرا تشخیص نوع و محل راش بسیار آسان است. هرچند، گاهی اوقات ممکن است تراشه‌هایی از یک تاول جهت آنالیز در زیر میکروسکوپ به عنوان نمونه برداشته شده، یا ممکن است شما به انجام یک آزمایش خون برای شناسایی ویروس و تأیید تشخیص نیاز داشته باشید. شما در صورت مشاهده‌ی علائمی مانند تب بالا به درمان سریع پزشکی نیاز دارید. چنان چه باردار بوده یا دارای ضعف سیستم ایمنی هستید و به شینگل مبتلا شده‌اید، باید حتماً توسط پزشک معاینه شوید.
درمان زونا
اغلب علائم زونا خفیف هستند و شما به درمان پزشکی نیاز ندارید. با این حال، علائم را می‌توان کنترل کرد به خصوص اگر بیماری در مراحل اولیه درمان شود.
مراقبت ازخود
راش را تمیز و خشک نگه دارید تا خطر ابتلا به عفونت باکتریایی را کاهش دهید. از لباس‌های چسبنده یا کرم‌های آنتی بیوتیکی و پماد (آنتی بیوتیک موضعی) استفاده نکنید زیرا ممکن است پوست شما را تحریک کنند. سطح راش را بپوشانید تا ویروس پخش نشود. چنان چه راش ترشح دارد و نمی‌توانید آن را بپوشانید، از محل کار، مدرسه یا تماس با افراد دوری کنید.
پانسمان‌های مرطوب و کیسه یخ نیز می‌توانند در کنترل درد به شما کمک کنند. شما می‌توانید در صورت ناکارآمدی یا نامناسب بودن درمان‌های دیگر از کرم کپسایسین استفاده کنید.
داروها
داروهای ضد ویروسی که معمولاً به صورت قرص هستند، می‌توانند در صورت مصرف در مراحل ابتدایی بیماری به کنترل علائم زونا کمک کنند. آن‌ها به کنترل راش و به حداقل رساندن آسیب به اعصاب کمک می‌کنند؛ این موضوع احتمال وقوع نورالژی بعد از ابتلا به ویروس زونا را کاهش می‌دهد.
ممکن است پزشک معالج شما یک داروی ضد ویروسی تجویز کند، به خصوص اگر شما را بلافاصله پس از ظهور اولیه علائم (در حدود ۷۲ ساعت) معاینه کرده، اگر هر گونه عوارض دارید یا سن شما بیش از ۵۰ است.
درد زونا ممکن است با استفاده از داروهای ضد دردی که نیاز به تجویز مستقیم پزشک ندارند (بدون نسخه) برطرف گردد، اما اگر شدید باشد پزشک ممکن است داروهای قوی‌تری را تجویز کند. همیشه بروشور یا اطلاعات مربوط به دارو را بخوانید. اگر بیماری شما گسترش یافته یا در معرض افزایش خطر ابتلا به بیماری نورالژی ناشی از زونا هستید، پزشک ممکن است داروهایی مانند آمی تریپتیلین تجویز کند. این داروها روی اعصاب تأثیر داشته و به شما در کنترل درد کمک می‌کنند.
پیشگیری
اگر شما بیش از ۵۰ سال سن دارید، با پزشک خود در مورد واکسیناسیون مشاوره کنید. همچنین یک واکسن برای آبله مرغان، که از شما در مقابل ابتلا به ویروس واریسلا زوستر حفاظت کند، وجود دارد.
کسانی که بیش از ۱۴ سال داشته و در برابر آبله مرغان ایمن نیستند باید واکسینه شوند. این امر به ویژه برای گروه‌های خاصی از مردم از جمله کارکنان بهداشتی درمانی، پرستاران کودک، معلمان و افراد دیگری که در تماس با افراد دچار ضعف سیستم ایمنی هستند، توصیه می‌شود. این توصیه به دلیل محافظت از انتقال آبله مرغان از طریق ناقلین این بیماری است.
